28/05/2023 08:06

Nhớ những đêm trốn nhà đi coi hát

Đêm mưa tỉnh lẻ, nằm nghe tiếng bù tọt kêu, nghe nhà bên ca cổ "Đêm lạnh chùa hoang" rồi nhớ, rồi thèm những đêm trốn nhà đi coi hát, thèm được má đánh đòn roi tre...

Mùa màng tất bật đến mấy, hễ nghe đoàn hát (hát bội hoặc cải lương) về làng là cả xóm từ người già, thanh niên đến trẻ con háo hức. Tất cả tranh thủ hoàn tất công việc thường ngày, lo bữa cơm tối sớm hơn để kịp

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Mấy mươi năm sau, những đứa trẻ trong nhóm "chui rào" coi hát ngày nào gặp lại. Chúng tôi đi qua sân kho cũ đã xây tường rào mới bằng bê-tông cao vững chãi, thách nhau: "Đố mà leo được như xưa" rồi cười phá lên.

Đám trẻ chúng tôi chẳng biết gì về hát bội, hát Hồ Quảng... nhưng bằng mọi cách để được xem nghệ sĩ hóa trang, xem màn đấu kiếm, xem cảnh hậu đài... Nói đúng hơn là "ăn theo" đoàn hát bởi được thỏa thích những thú vui khác trong thế giới tuổi thơ. Vì đêm nào cũng đi coi hát, má nhất quyết không cho đi nữa, anh em tôi bèn bày trò lấy mền quấn gối như đang ngủ, thả mùng xuống rồi mở cửa lẻn đi.

Lớn lên chút nữa, thấy cảnh cô chú từ ông bầu, kép chánh đến hậu đài mò cua bắt cá ở sông, ở ruộng, chúng tôi mới hiểu câu "Ông trời đừng mưa, tội nghiệp anh em đoàn hát". Đấy là những ngày nắng giòn nhưng đêm cứ sắp đến giờ diễn là mưa. Vậy nên, bà con trong làng có câu "rầu như ông bầu". Mưa suốt tuần, cả đoàn phải ra ruộng mò hến, bắt cá kiếm cái ăn. Bà con quý đoàn, thương thần tượng nên ai có khoai góp khoai, ai có gạo mắm thì giúp để cả đoàn được no bụng.

Đêm diễn cuối thường đông khán giả nhất. Bà con đi coi đêm cuối như là để tiễn đoàn rời làng, để gửi gắm tình cảm của mình dành cho ông bầu hay nghệ sĩ thần tượng. Nghệ sĩ như được khích lệ tinh thần, hát hay hơn, mùi hơn. Đêm diễn cuối, đến đoạn lâm ly là nghe tiếng khóc sụt sùi của các bà, các cô vì xót thương, vì đồng cảm số phận của nhân vật, vì đêm nay là... đêm cuối.

Sáng sớm hôm sau, người dân thu xếp việc nhà, tranh thủ đến sân kho phụ tháo dỡ phông màn đưa lên xe. Quà cho đoàn mang đi là nải chuối, ký khoai, hũ mật...

Đêm mưa tỉnh lẻ, nằm nghe tiếng bù tọt kêu, nghe nhà bên ca cổ "Đêm lạnh chùa hoang" rồi nhớ, rồi thèm những đêm trốn nhà đi coi hát; thèm được má đánh đòn roi tre...