Tây Ninh - vùng đất của những di sản văn hóa độc lạ

Cùng với Côn Đảo, Tây Ninh là điểm đến được khách Việt yêu thích cho các chuyến đi lễ bái kết hợp trải nghiệm văn hoá. Với việc có đến 21 dân tộc thiểu số sinh sống, Tây Ninh được xem là mảnh đất pha trộn, giao thoa của nhiều sắc màu văn hoá. Ngoài hệ thống di tích dày đặc, tỉnh vùng biên này cũng sở hữu đến 9 di sản văn hoá phi vật thể quốc gia.

Nhiều di sản văn hóa được trình diễn tại núi Bà Đen. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain.

Các giá trị di tích lịch sử - văn hóa này luôn được gìn giữ và phát huy, trở thành một “đặc sản” của miền đất Tây Ninh. Chỉ tính riêng tại núi Bà Đen - điểm đến mang tính biểu tượng, các di sản văn hoá lâu đời này được nuôi dưỡng mỗi ngày thông qua các chương trình giao lưu văn hoá, show trình diễn nghệ thuật, những tuần và tháng tôn vinh di sản.

Theo PGS.TS Đặng Văn Bài - Phó chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hoá Quốc gia, di sản văn hoá muốn sống được phải có đời sống tại cộng đồng kết hợp không gian để thực hành và trình diễn. “Tại khu du lịch núi Bà Đen, không gian thực hành góp phần truyền bá các giá trị đến công chúng, đồng thời trở thành động lực để bảo tồn những di sản trong đời sống thực tiễn”, ông cho biết.

Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia tiêu biểu bậc nhất được trình diễn tại đây phải kể đến múa trống Chhay dăm. Đây là bộ môn trình diễn đặc biệt quan trọng với người Khmer, đòi hỏi sự đồng điệu giữa các động tác vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ cùng âm thanh rộn rã của tiếng trống. Vào những dịp Tết hay mùa màng bội thu, người Khmer dùng tiếng trống này để ăn mừng tại các các phum, sóc. Hiện nay, vào các ngày lễ, Tết và cuối tuần, du khách lên núi Bà Đen có thể được tận mắt chứng kiến điệu múa trống điêu luyện này do chính những nghệ sĩ Khmer trình diễn.

Múa trống Chhay dăm - di sản văn hoá của người Khmer. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain.

Cùng với múa trống Chhay dăm, nhạc ngũ âm cũng là một di sản văn hoá phi vật thể của người Khmer thường xuyên được tái hiện trên đỉnh núi Bà Đen. Với người Khmer, các nhạc cụ này mang đến may mắn cho đồng bào, cũng là lời chúc tốt đẹp vào những dịp lễ hội. Anh Lâm Tipo - nhạc công nhạc ngũ âm - chia sẻ: “Kể từ khi được biểu diễn trên núi Bà Đen, nhạc ngũ âm thu hút sự chú ý và yêu mến nhiều hơn từ cộng đồng. Từ đây, rất nhiều người cùng muốn tìm hiểu về các loại nhạc cụ truyền thống”.

Các nhạc công người Khmer trình diễn nhạc ngũ âm trên núi Bà Đen. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain.

Đờn ca tài tử với lịch sử hàng trăm năm cũng là một loại hình diễn tấu dân gian đặc trưng của người dân Nam Bộ, được trình diễn trên núi Bà Đen trong nhiều chương trình liên hoan và triển lãm nghệ thuật bởi các nghệ nhân Tây Ninh ưu tú.

Một di sản văn hóa nữa mang đặc trưng không lẫn với bất cứ nơi nào là ẩm thực chay, có lịch sử hình thành lâu đời, khi người dân theo đạo Cao Đài giữ thói quen ăn thập chay (mỗi tháng 10 ngày). Tại núi Bà Đen, ẩm thực chay được thừa kế, gìn giữ và sáng tạo với những hương vị đặc biệt để du khách cảm nhận các giá trị văn hóa lâu đời ngay trên đỉnh thiêng huyền thoại.

Không chỉ nuôi dưỡng các di sản văn hoá tại Tây Ninh, núi Bà Đen còn tái hiện rất nhiều di sản văn hoá của những vùng đất trong nước và quốc tế. Mới đây, chương trình trình diễn, quảng bá di sản dân ca quan họ Bắc Ninh và nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được tổ chức trên đỉnh núi Bà Đen. Người dân Nam Bộ đã chìm đắm trong những làn điệu mộc mạc, duyên dáng được lưu truyền từ nghìn đời ở vùng Kinh Bắc.

Núi Bà Đen đưa dân ca quan họ Bắc Ninh về với người dân Nam Bộ. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain.

Tháng 12, núi Bà Đen sẽ bước vào tháng di sản hội tụ rất nhiều di sản văn hóa vùng miền độc đáo. Đặc biệt, cuối tháng 11, du khách sẽ có cơ hội hòa vào không gian giao lưu văn hoá Việt - Nhật, với vô số hoạt động và trải nghiệm đến từ xứ sở mặt trời mọc. Một triển lãm đèn đăng được vẽ tay bởi họa sĩ tài năng cũng sẽ được tổ chức suốt tháng 12 với hàng nghìn ngọn đăng đủ kiểu dáng, màu sắc, nét vẽ, làm nên không gian lung linh và huyền ảo cho ngọn núi cao nhất Nam Bộ.

Với các trải nghiệm văn hóa độc lạ, khu du lịch núi Bà Đen đang trở thành điểm đến văn hóa đầy sức hút. Theo PGS.TS Đặng Văn Bài, phát triển du lịch trên cơ sở bảo tồn và phát huy di sản văn hoá là một xu thế UNESCO rất khuyến khích. Ông cho biết: “Núi Bà Đen được xây dựng và bồi đắp bởi các giá trị văn hóa di sản. Nó đã vượt khuôn khổ của một khu du lịch quốc gia, tiến tới là khu du lịch tầm cỡ quốc tế”.