Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn đồng ý chủ trương cho sử dụng tuyến đường phía Tây Nam tại di tích tháp Bánh Ít để hoạt động xe điện phục vụ trung chuyển khách đi lại tham quan. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch sẽ phối hợp Sở Xây dựng và các bên liên quan cải tạo, sửa chữa tuyến mương và bãi đậu xe điện. Kinh phí thực hiện không quá 270 triệu đồng.
Quần thể tháp Bánh Ít là công trình kiến trúc Champa có niên đại cuối thế kỷ XI - đầu thế kỷ XII, nằm trên một quả đồi cao hơn 100 m, nay thuộc xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Nhìn từ xa các ngôi tháp có hình dạng tựa chiếc bánh ít lá gai, đặc sản trứ danh của địa phương, nên được đặt tên theo đó.
Tháp chính trong quần thể tháp Bánh Ít. Ảnh: Huỳnh Hoàng Huy
Đây là quần thể tháp có quy mô lớn và có số lượng tháp nhiều nhất trong 8 cụm tháp cổ Champa hiện còn ở Bình Định, gồm 4 kiến trúc Tháp chính (Kalan), tháp Cổng (Gopura), tháp Lửa (Kosagrha), tháp Bia (Posah), cùng những dấu tích còn lại cho thấy nơi đây từng là một trung tâm tôn giáo lớn của vùng Vijaya xưa.
Tháp chính (Kalan) lớn nhất trong cụm tháp Bánh Ít với độ cao khoảng 29,6 m, nằm trên đỉnh đồi. Cấu trúc tháp hình vuông, mỗi cạnh dài 12 m, cùng vòm mái hình mũi nhọn hướng lên trời. Đây là nơi để thờ phụng các vị thần trong Ấn Độ giáo hoặc thờ Phật tùy triều đại.
Kế bên tháp chính là tháp Lửa (Kosagrha) với cấu trúc hình chữ nhật, độ cao 10 m. Tháp có chức năng như nhà kho, nơi chứa các vật dụng phục vụ tế lễ của người Chăm xưa. Công trình này còn được gọi là tháp Yên Ngựa, do cấu trúc mái được tạo dáng cong tròn lõm ở phần giữa giống hình yên ngựa.
Tháp Bia (Posah) cao bằng tháp Liawr với cấu trúc hình vuông, nằm phía Đông Nam tháp chính. Bốn cửa tháp đều mở thông nhau, khác với đa số đền tháp Chăm ở địa phương. Phần mái tháp được tạc những khối hình bầu lọ, nên còn được gọi là tháp Bầu Rượu. Nằm phía dưới hướng Đông của tháp chính khoảng 30 m là tháp Cổng. Tháp cao khoảng 12 m, khung hình vuông mỗi cạnh 7 m. Nét kiến trúc trên tháp Cổng gần giống tháp chính.
Tháp Bánh Ít là nhóm đại diện cho giai đoạn chuyển tiếp giữa hai phong cách kiến trúc: từ phong cách Mỹ Sơn A1 sang phong cách Bình Định, kết hợp hài hòa vẻ đẹp của hai xu thế nhẹ nhàng, trang nhã và bề thế, hoành tráng của kiến trúc Champa.
Tháp Bánh Ít được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia ngày 24.12.1982 và được giới thiệu trong cuốn sách 1001 buildings you must see before you die (1001 công trình kiến trúc phải đến trong cuộc đời) do Nhà xuất bản Quintessence (Anh) xuất bản.
Tháp Bánh Ít là cảm hứng chính tạo nên huy chương VM Quy Nhơn 2025 - vật phẩm kỷ niệm cho 12.000 VĐV. Ảnh: VM
Công trình này cũng trở thành nguồn cảm hứng để tạo nên huy chương VnExpress Marathon Quy Nhơn 2025 - giải chạy có 12.000 VĐV tham gia, nằm trong chuỗi hoạt động du lịch hè của tỉnh Bình Định. Hình ảnh tháp được chạm khắc tinh xảo ngay giữa huy chương kèm khả năng xoay 360 độ. Đây là lần đầu tiên VnExpress Marathon sử dụng cấu trúc huy chương xoay, góp phần tạo dấu ấn cho VĐV tham gia.
Hoài Phương
