Ngày 11/10, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh (Hà Nội), Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Hồ Chí Minh cùng gia đình họa sĩ Chu Nhật Quang đã tổ chức lễ đón nhận Kỷ lục Guinness thế giới cho tác phẩm Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập vừa được công nhận là Bức tranh sơn mài liền khối lớn nhất thế giới.
Đây không chỉ là kỷ lục về kích thước (2,4m x 7,2m) mà còn là dấu mốc khẳng định sức sáng tạo, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam trong việc chinh phục chất liệu sơn mài truyền thống.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính và Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Đinh Thị Mai cùng chứng kiến đại diện Tổ chức Kỷ lục thế giới trao chứng nhận cho họa sĩ Chu Nhật Quang.
Phát biểu tại buổi lễ, đại diện Tổ chức Kỷ lục thế giới (Guinness World Records) xác nhận, quá trình đo đạc độc lập cho thấy tổng diện tích bức tranh đạt 17,28m², chính thức được công nhận là Bức tranh sơn mài liền khối lớn nhất thế giới.
Nhà phê bình mỹ thuật Mai Thị Ngọc Oanh - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam, nhấn mạnh: "Chúng ta đã có những danh họa sơn mài được quốc tế biết đến nhưng đây là lần đầu tiên một tác phẩm sơn mài của Việt Nam được công nhận Kỷ lục Guinness thế giới, cũng là lần đầu tiên Tổ chức Kỷ lục Guinness thế giới xác lập kỷ lục về tranh sơn mài.
Đây là niềm tự hào của mỹ thuật Việt Nam. Sơn mài không chỉ là chất liệu mà là biểu tượng của sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và trí tuệ Việt. Việc ghi nhận kỷ lục này không chỉ vinh danh kích thước mà còn tôn vinh tinh thần dám vượt giới hạn của nghệ sĩ Việt".
Bà Oanh cho rằng, tác phẩm không chỉ tái hiện thời khắc thiêng liêng khi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập mà còn là sự kết nối giữa lịch sử, văn hóa và tinh thần sáng tạo hiện đại, mở ra cơ hội quảng bá mỹ thuật Việt Nam sâu rộng hơn trên trường quốc tế.
Các đại biểu chiêm ngưỡng bức sơn mài liền khối hai mặt "Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập".
Để có được bức tranh kỷ lục này, họa sĩ Chu Nhật Quang cho biết đã cùng anh rể - họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng trải qua hành trình nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm. Từ việc chế tác tấm vóc liền khối, công đoạn vốn được xem là bất khả thi với sơn mài, cho đến quá trình xử lý vật liệu, sơn, mài, dát vàng, bạc… mỗi chi tiết đều được thực hiện hoàn toàn thủ công, đòi hỏi sự bền bỉ, tỉ mỉ và kiên nhẫn đến tận cùng.
Theo nghệ nhân Trần Văn Giả (làng Duyên Thái, Hà Nội), tấm vóc - nền của tranh sơn mài là linh hồn của tác phẩm. Từ khâu chọn gỗ, phủ sơn ta, trộn mùn cưa và đất thó chống mối mọt, đến mài phẳng, phơi khô, phủ sơn nhiều lớp… tất cả kéo dài hàng tháng. Với khổ tranh lớn, liền tấm, độ khó tăng gấp bội, đòi hỏi sự kết hợp giữa nghệ thuật và kỹ thuật như trong một công trình kiến trúc.
Chính trong thử thách ấy, ý tưởng táo bạo của họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng được hình thành: tạo nên một bức sơn mài khổ đặc biệt lớn, không ghép nối, kể lại khoảnh khắc lịch sử thiêng liêng của dân tộc.
Họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng kể, giấc mơ ấy bắt nguồn từ một ký ức tuổi thơ, mỗi tuần được cha mẹ đưa đến Cung Văn hóa Thiếu nhi học vẽ, trên đường được ngắm nhìn hình ảnh Bác Hồ trên hai tấm pano lớn: "Tôi thấy Bác bế em bé, thấy Bác vẫy tay chào.
Cứ vài tháng, công nhân lại dựng giàn giáo để vẽ lại vì mưa nắng làm phai màu. Tôi hỏi cha: Sao phải vẽ lại nhiều lần thế? Cha nói: Vì sơn phai theo nắng mưa. Từ đó, tôi tự hứa: sau này, sẽ vẽ Bác thật lớn, thật đẹp và không bao giờ phải vẽ lại”.
Cuộc sống mưu sinh khiến anh rời xa hội họa nhiều năm. Nhưng rồi khi gặp Chu Nhật Quang - cậu bé xuất thân trong gia đình nghệ thuật, say mê hội họa, anh nhận ra người sẽ tiếp nối giấc mơ dang dở ấy: "Tôi biết, giấc mơ ấy sẽ được thực hiện theo một cách còn đẹp hơn tôi từng tưởng tượng".
Tổng diện tích bức tranh đạt 17,28m².
Để tạo ra tấm vóc liền khối, họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng đi khắp nơi tìm bí quyết, từ cánh máy bay gỗ ở Mỹ cho đến những con tàu gỗ vùng biển Việt Nam, những làng nghề làm trống Nam Định. Làm sao để gỗ có thể kết nối, bền chặt, chịu đựng phong ba, nhằm tạo ra hệ khung xương đặc biệt cho tấm vóc khổ lớn.
Toàn bộ cấu trúc được chế tạo từ vật liệu tái chế, đảm bảo độ bền, thân thiện môi trường. Kết quả, họ tạo nên một tấm vóc đa lớp, hoạt động như một cơ thể "sống" - có khả năng giãn nở tự nhiên, chịu đựng tốt trước biến động khí hậu mà vẫn giữ được độ phẳng và bền màu theo thời gian.
