Trên cõi đời này, có bao nhiêu con người thì có bấy nhiêu cuộc đời khác nhau. Mỗi người một số phận, một hoàn cảnh. Có những bằng phẳng êm dịu nhưng cũng lắm những sóng gió khổ đau. Không ai được chọn cho mình nơi sinh ra nhưng mọi người đều có quyền quyết định cách sống của mình. Với Thùy Lan, cô học trò của tôi ở Trung tâm Giáo dục thường xuyên của huyện, điều đó hoàn toàn chính xác. Em đã chọn cách chấp nhận và thay đổi chính mình để rồi thay đổi cuộc đời.
Cha mẹ Thùy Lan bỏ nhau từ khi em đang học lớp 9, cậu em trai lớp 5. Chị em Lan sống với cha và bà nội. Trong ký ức của Thùy Lan, những ngày đó là một sự khiếp đảm, hãi hùng khi cha triền miên trong những cơn say rượu. Mỗi lời kể của em đều có vị mặn của nước mắt, dù chuyện đã qua bao năm. Ngày đó, mỗi lần cha em uống rượu say là lại quăng quật mọi thứ. Ngôi nhà thiếu mẹ vốn đã chông chênh càng trở nên tan hoang hơn nữa.
Minh họa: HOÀNG ĐẶNG
Nhưng khóc mãi có thay đổi được gì đâu. Cha vẫn vậy, bà thì già rồi. Nhiều lúc nhìn bà lén lau nước mắt, nhìn thằng em ngày một lầm lì đổi khác, Lan lại giận cha thật nhiều. Lan từng ước giá như cha không uống rượu, không đánh đập mẹ thì gia đình Lan vẫn là một mái ấm trọn vẹn.
Đã có lúc Lan cảm thấy chán nản, muốn bỏ mặc tất cả, muốn bỏ đi đâu đó thật xa để khỏi phải ngày ngày nghe tiếng chửi, để khỏi bị đánh vô cớ. Dường như bà đoán được những suy nghĩ của Lan khi thấy bữa đó Lan đứng ngồi bứt rứt không yên; thỉnh thoảng, Lan lén nhìn bà mà rưng rưng nước mắt. Bà kéo Lan ra phía bờ tre đầu ngõ rồi bảo:
- Cháu giờ cũng muốn bỏ ngôi nhà này mà đi phải không? Nhưng ngoài kia, liệu có bình yên hơn nhà mình? Bà già quá rồi, không lo nổi cho cháu. Còn thằng Khoai (em trai Lan) rồi cũng sẽ đi cả thôi. Hay là về bên mẹ cháu?
Bà nói vậy thôi rồi ôm Thùy Lan vào lòng. Bà không khóc được, nước mắt của bà đã khóc hết từ ngày cha mẹ Lan không còn ở được với nhau, chắt cạn cho những ngày bà khuyên con trai không được, chắt kiệt cho những lần dắt cháu chạy sấp ngửa ra gò hoang, để cháu tránh những đòn roi. Giờ bà không khóc nữa. Bà chỉ lặng lẽ ôm lấy Lan, hơi già khó nhọc.
Thực ra, Lan muốn đi nhưng không biết là sẽ đi đâu. Cũng không nghĩ sẽ về bên mẹ. Mẹ Lan, một người con gái mồ côi miền đảo. Khi không chịu nổi những trận đòn từ cha Lan bởi những ghen tuông vô cớ, đã lặng lẽ trở về với đảo. Từ đó, mẹ không quay trở lại. Có lẽ, mẹ sẽ không ngờ được khi mẹ đi rồi, cha lại trút hết những bực dọc, cộc cằn lên chị em Lan.
Trong vòng tay bà, Thùy Lan khóc nức nở, khóc luôn cả phần của bà. Bà không nói gì, chỉ ôm Lan thật chặt. Như thế này làm sao Lan có thể bỏ đi cho được. Còn thằng Khoai nữa, nó sẽ ra sao?
Thùy Lan gạt nước mắt. Đã là sự thật thì dù có muốn tránh cũng không được. Gặm nhấm mãi nỗi đau không giải quyết được gì. Thay đổi. Lúc mới mười lăm tuổi, Thùy Lan đã có suy nghĩ phải thay đổi. Em học hết lớp 9 thì quyết định nghỉ học. Tiếc lắm nhưng không còn cách nào khác. Cha thì đau bệnh lại suốt ngày say xỉn, bà thì quá già. Thùy Lan nghỉ học đi làm. Lúc đầu, Lan đi làm cho một xưởng may gia công trong xã, tiền lương không bao nhiêu nhưng khéo gói ghém, cộng thêm tiền bà chăm chút vườn tược có được cũng đỡ khổ hơn xưa. Lan cố gắng khuyên em học hành, chỉ mong em không bị dang dở như mình.
Đủ mười tám tuổi, Thùy Lan xin làm công nhân gỗ. Công việc vất vả hơn nhưng đồng lương khá hơn. Đối với Lan lúc đó, dù vất vả đến mấy mà bà được vui, thằng em nên người thì Lan cũng đều vượt qua được hết. Cha Lan cũng dần dần thay đổi. Cũng có thể do sức khỏe yếu đi nên cha ít uống rượu hơn và không còn quăng quật đồ hay đánh mắng chị em Lan như trước nữa. Lan mừng, cuộc sống đã yên bình hơn xưa.
Hai năm trước, em trai Lan học xong lớp 12 rồi đi học cao đẳng nghề, Lan lại nghĩ tới chuyện đi học tiếp. Cho dù đã hơn hai mươi tuổi nhưng khát khao được chiếm lĩnh tri thức chưa bao giờ nguôi trong em. Thùy Lan biết Trung tâm Giáo dục thường xuyên của huyện có mở lớp cho những người như Lan theo học. Vậy là em đăng ký đi học. Vừa học vừa làm. Mọi việc Lan sắp xếp chu toàn cả. Nhiều người nói gần nói xa, rằng ở tuổi đó rồi không lo chồng con đi mà còn đi học. Mà học để làm gì nữa khi công việc đã có rồi. Thùy Lan chỉ cười. Cuộc đời mình, tự mình quyết định. Không ai sống thay cho mình được.
Năm nay, em trai ra trường đi làm cũng là năm cuối lớp 12 của Thùy Lan. Em cười bảo: "Có thể em đi không nhanh bằng bạn bè cùng trang lứa nhưng chắc chắn em không bao giờ dừng lại". Hiện tại em đang cố gắng tập trung cho kỳ thi tốt nghiệp sắp tới. Vừa đi làm vừa đi học rất vất vả nhưng trên môi em lúc nào cũng nở nụ cười thật tươi. Em luôn tràn đầy năng lượng trong mọi việc.
Dẫu biết rằng phía trước em còn rất nhiều những chông gai thử thách nhưng tôi tin, em đủ bản lĩnh để vượt qua và sẽ làm tốt tất cả. Bởi em dám chấp nhận và thay đổi, cuộc đời đã bắt đầu nở hoa.
