Hai mặt của "văn hóa thần tượng"

Nếu giá trị nghệ sĩ chỉ được đo bằng lượt xem, lượt bình chọn hay sức mua thì chiều sâu sáng tạo dễ bị xem nhẹ. "Văn hóa fandom" không được định hướng có thể trở thành con dao 2 lưỡi - thúc đẩy đồng thời cản trở sự phát triển bền vững.

Fandom nâng tầm vị thế nghệ sĩ

Cộng đồng người hâm mộ ngày nay không chỉ là thích, sưu tập hình ảnh người mà họ yêu mến. Thay vào đó, họ "đập tiền góp sức tạo bão" cho thần tượng. Khái niệm fan economy - tạm hiểu là khai thác giá trị kinh tế dựa trên sự gắn bó cảm xúc giữa người hâm mộ và thần tượng hoặc thương hiệu - xuất phát từ Hàn Quốc và đang nở rộ ở showbiz Việt.

Các booth check-in đa dạng hoạt động: giao lưu với các anh tài, mascot, phát freebie... (Ảnh: ĐỨC THÀNH)

Nhờ sự phát triển của mạng xã hội, đặc biệt là TikTok, những nhóm fan nhỏ lẻ đã biến thành cộng đồng hàng triệu người, có tiếng nói riêng và tạo ra doanh thu thật, ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích doanh nghiệp, thị hiếu công chúng và đôi khi cả chính sách văn hóa. Và vì vậy, fan economy trở thành một trong những trụ cột của công nghiệp văn hóa - sáng tạo.

TIN LIÊN QUANLoạn danh xưng, thần tượngNhóm nhạc thần tượng Momoland được chào đón tại Việt NamĐức Phúc muốn song ca cùng thần tượng Kpop

Nhưng mặt còn lại của fandom Việt hiện nay vẫn là những trận chiến không hồi kết từ cõi mạng đến đời thật. Gần đây, ngày 28-9, tại Quảng trường Cách mạng Tháng Tám - Nhà hát Lớn Hà Nội đã diễn ra Phiêu Concert, quy tụ dàn nghệ sĩ tên tuổi. Đây là dịp hội ngộ hiếm hoi giữa Kay Trần và Sơn Tùng khiến khán giả không khỏi mong đợi vào một lần tương tác chung.

Cả 2 từng có mối quan hệ sếp - talent thuộc M-TP Entertainment do Sơn Tùng đứng đầu, song Kay Trần đã dứt áo ra đi vài năm trước, dấy lên mâu thuẫn nội bộ giữa 2 nghệ sĩ. Nhưng "khoảnh khắc biển đen im lặng" khi Kay Trần bước lên sân khấu biểu diễn thu hút sự chú ý.

Không khó để nhận ra đám đông người hâm mộ gần như đã tắt hết lightstick, thậm chí còn không chuyển động hay tỏ ra hứng khởi. Trên Threads, FC SKY (fandom Sơn Tùng) khẳng định đã phát hiện kế hoạch của FC Flowers (FC Kay Trần): bỏ về khi đến tiết mục của Sơn Tùng.

Ấy thế mà, SKY lại áp đảo quân số bên đối phương nên để "phủ đầu", biển đen im lặng đã được thực hiện trước khi Flowers kịp "ra tay". Đáng nói, SKY được cho là đều ủng hộ, cổ vũ nhiệt tình các nghệ sĩ khác thuộc dàn line-up lần này.

Thời gian gần đây, sự can thiệp quá mức của fandom vào công việc, cuộc sống của thần tượng cũng là chủ đề gây tranh cãi. Những trận chiến FC, công kích cá nhân trên mạng xã hội hay áp lực buộc nghệ sĩ chạy theo thị hiếu tức thời là mặt trái của một fandom quá quyền lực. Câu chuyện ca nhạc sĩ Bùi Công Nam phải thay cả ê-kíp làm việc chỉ vì không được lòng fandom thực sự khiến khán giả khó hiểu.

Chia sẻ về văn hóa thần tượng cũng như việc các fan hâm mộ lên tiếng bảo vệ thần tượng hiện nay, Jun Phạm nói: "Mỗi fandom đều muốn bảo vệ thần tượng của mình bằng mọi giá và trong một tập thể thì tích cực và tiêu cực sẽ luôn hiện hữu cùng nhau. Do đó, những điều tiêu cực xuất hiện giữa những "cái tôi" dễ thương cũng là điều không tránh khỏi. Tuy nhiên, với vai trò là một người dẫn dắt, người có ảnh hưởng trực tiếp đến fandom của mình, Jun cũng luôn mong muốn và dặn dò fandom của mình hãy tránh xa và mặc kệ hết những tranh cãi".

Ca sĩ ST Sơn Thạch mong: "Các fan chủ động hướng mình đến những điều lạc quan, tích cực giúp mình đỡ stress vì đi học, đi làm thôi cũng đủ stress rồi. ST tin là thần tượng nào cũng muốn fandom của mình hoạt động theo hướng tích cực. ST nghĩ rằng vai trò của thần tượng trong việc ảnh hưởng lên fandom là rất quan trọng".