NSND Phạm Thị Thành sinh năm 1941 trong một gia đình "trâm anh thế phiệt". Cha bà - cụ Phạm Khắc Hòe, quê Đức Thọ (Hà Tĩnh), là một trí thức nổi tiếng, từng soạn thảo chiếu thoái vị cho vua Bảo Đại năm 1945 và được Chủ tịch Hồ Chí Minh tin cậy. Mẹ bà là người xứ Huế, em ruột nhà thơ Ưng Bình Thúc Dạ Thị, cháu của Miên Thẩm và chắt nội vua Minh Mạng.
Từ nhỏ, Phạm Thị Thành đã được nuôi dưỡng trong không khí văn hóa nghệ thuật. Bà thừa hưởng tình yêu văn chương từ cha và giọng hát ngọt ngào xứ Huế từ mẹ.
Năm 14 tuổi, dưới sự khuyến khích của các nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, Nguyễn Xuân Khoát, Đặng Đình Hưng, bà gia nhập đoàn Văn công Trung ương. Từ đó, cuộc đời gắn liền với nghệ thuật.
NSND Phạm Thị Thành. Ảnh: Tư liệu
Ở tuổi 16, Phạm Thị Thành có mối tình nổi tiếng với NSND Đào Mộng Long, hơn bà gần 30 tuổi. Cuộc hôn nhân này chỉ kéo dài một thời gian ngắn, để lại cho bà hai người con.
Năm 1970, bà được Nhà nước cử sang Liên Xô (cũ) học đạo diễn sân khấu. Sau 7 năm, trở về nước, bà cùng đạo diễn Hà Nhân xây dựng đề án thành lập Nhà hát Tuổi Trẻ.
Năm 1987, Nhà hát Tuổi Trẻ chính thức ra đời. Đạo diễn Hà Nhân giữ cương vị Giám đốc, còn Phạm Thị Thành làm Phó Giám đốc, sau đó là Giám đốc (1991 - 1996).
Ngay khóa tuyển sinh đầu tiên, hơn 1.200 thí sinh tham dự, chỉ 20 người được chọn. Trong số đó, nhiều nghệ sĩ nay đã trở thành tên tuổi lớn: NSND Lan Hương, NSND Lê Khanh, NSƯT Chí Trung, NSND Minh Hằng, NSƯT Ngọc Huyền, NSND Anh Tú, NSƯT Đức Hải…
Bà là đạo diễn của hơn 200 vở diễn, trong đó có gần 20 vở đoạt huy chương Vàng, nhiều vở nhận huy chương Bạc.
Không chỉ cống hiến trong nước, bà còn là thành viên BCH Hiệp hội Sân khấu quốc tế dành cho thiếu nhi và thanh niên (ASSITEJ), Chủ tịch ASSITEJ Việt Nam. Bà tham gia nhiều dự án sân khấu quốc tế, nỗ lực đưa nghệ thuật truyền thống vào trường học.
Ngoài ra, NSND Phạm Thị Thành từng là Phó Chủ tịch Hiệp hội UNESCO Việt Nam, Ủy viên BCH Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam, đại biểu HĐND TP Hà Nội, đồng thời giảng dạy tại Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội.
Năm 2012, bà được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp lớn lao cho sân khấu nước nhà.
NSND Phạm Thị Thành được xem là nữ đạo diễn sân khấu đương đại đầu tiên của Việt Nam. Cuộc đời bà là minh chứng cho nghị lực, đam mê và cống hiến không ngừng nghỉ.
Bà đã gieo những hạt mầm nghệ thuật quý giá cho nhiều thế hệ, để sân khấu Việt Nam có thêm những tài năng. Hình ảnh người phụ nữ bản lĩnh, kiên định với nghề của NSND Phạm Thị Thành sẽ còn là tấm gương cho nhiều thế hệ nghệ sĩ hôm nay và mai sau.
