Zongzi hay bánh ú là món bánh truyền thống của người Trung Quốc, thường được ăn vào dịp Tết Đoan Ngọ 5/5 âm lịch (năm nay rơi vào 31/5). Bánh xuất hiện từ năm 278 trước Công nguyên, khi nhà thơ Khuất Nguyên trẫm mình xuống sông. Người dân thương tiếc ông nên đã làm bánh gạo nếp gói lá tre thả xuống sông để cho cá ăn bánh thay vì làm hại thi thể ông.
Bánh ú ở Thượng Hải có hình gối dài. Ảnh: stellacookdiary/Instagram
Bánh có hình dáng, nguyên liệu và hương vị khác nhau tùy theo từng vùng miền, nhưng luôn có hai thành phần chính là gạo nếp và lá tre để gói bánh.
Người Quảng Đông thường hấp bánh cho đến khi gạo và nhân mềm dẻo, đồng thời thấm hương thơm từ lá tre bên ngoài. Nhân bánh truyền thống thường gồm thịt ba chỉ hoặc thịt vịt, sò điệp khô, nấm hương và trứng muối. Theo đầu bếp Li Chi-wai của nhà hàng The Legacy House, nhân bánh ú kiểu Quảng Đông rất đa dạng nhưng luôn giữ được sự hài hòa và cân bằng hương vị, đúng với tinh thần ẩm thực của vùng.
"Quảng Đông có khí hậu ấm áp, thuận lợi cho việc trồng trọt và sáng tạo nhiều nguyên liệu để làm bánh", Li nói, cho biết món bánh năm nay của nhà hàng ông có thêm nhân đậu xanh, đậu đỏ, vỏ quýt, bào ngư, hạt sen, dăm bông, hạt dẻ và nước sốt gà muối.
Bánh ú ở Phúc Kiến nổi bật bởi nước sốt ăn kèm đa dạng như sốt ớt, tỏi, mè và dầu hành tím. Gạo nếp được xào trước với nước tương để tăng thêm hương vị. Nhân bánh thường có thêm tôm khô, khoai môn hoặc thịt kho. Bếp trưởng Jack Lam của nhà hàng Ming Pavilion cho biết đang sáng tạo nhân mới với tôm sakura, rau củ muối và nước sốt nấm.
Khác với phần lớn các loại bánh ú thường được ăn nóng, bánh ú kiểu Khách Gia có vị đậm đà hơn và thường được ăn nguội. Nhân bánh gồm những nguyên liệu dễ bảo quản như củ cải muối, thịt heo quay, tôm khô và nấm. Điều này phản ánh lối sống của người Khách Gia xưa, vốn sống ở vùng núi hoặc nơi ít tài nguyên, nên người dân chọn những nguyên liệu có thể để lâu và vẫn ngon khi ăn nguội.
Thợ bánh tất bật bày bán bánh ú ở chợ Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên vào dịp Tết Đoan Ngọ 2024. Ảnh: Shen Bohan/Xinhua
Bánh ú ở Thượng Hải có hình gối dài, khác với kiểu tam giác truyền thống. Eric Ting, sáng lập nhà hàng Jiangsu Club chuyên ẩm thực Giang Nam, cho biết lá tre ở miền đông Trung Quốc to, mềm và thơm hơn so với lá tre miền nam. Nhờ vậy, người Thượng Hải dễ dàng gói bánh thành hình dài và có mùi thơm hơn.
Thực khách có nhiều lựa chọn cho nhân mặn như bào ngư, thịt ba chỉ, hạt dẻ, trứng muối hoặc nhân ngọt như đậu đỏ, hoa mộc và táo tàu đỏ. Gạo nếp thường được ướp với nước tương trước khi gói nên có màu nâu sẫm và vị mặn nhẹ.
Ngoài ra, còn có loại bánh ú ngọt theo phong cách Hong Kong. Bánh làm từ gạo mềm, có màu vàng nhạt vì được nấu trong nước có tính kiềm cao. Bánh được phục vụ với đường, mật ong hoặc siro để tăng vị ngọt.
Theo bếp trưởng Lam Yuk-ming của nhà hàng Spring Moon, bánh ú ngon nhất là khi được chia sẻ cùng gia đình và những người thân yêu.
Hà Phương (Theo SCMP)
