Lễ hội đền vua Mai (Mai Hắc Đế) năm nay diễn ra ngày 22-24/2, theo quy mô cấp tỉnh, trong đó đấu vật là sới lớn và hút khách nhất Nghệ An. Màn đấu vật diễn ra chiều 22/2 trên sới rộng hàng chục mét vuông nằm dưới chân núi trong Khu lăng mộ vua Mai ở thung lũng Hùng Sơn, thị trấn Nam Đàn, huyện Nam Đàn. Hàng nghìn người dân, du khách đã đổ đến xem khiến các lối ra vào kẹt cứng.
Mai Hắc Đế, tên thật là Mai Thúc Loan, quê gốc ở xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh). Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, Mai Thúc Loan càng lớn càng thông minh, khoẻ mạnh, là một đô vật nổi tiếng của vùng Sa Nam (huyện Nam Đàn, Nghệ An ngày nay).
Chứng kiến cảnh người dân cực khổ dưới ách thống trị của nhà Đường, ông lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hoan Châu năm 713, giải phóng vùng đất rộng lớn ở Nghệ An. Sau sự kiện, ông được suy tôn làm hoàng đế. Đến năm 722, quân Đường quay lại đàn áp cuộc khởi nghĩa, bị vây hãm, Mai Hắc Đế trốn vào rừng rồi mất ở đó năm 723.
Theo sử sách, thuở nhỏ Mai Thúc Loan có sức khỏe hơn người, 10 tuổi đã dùng rìu chém hổ, 14 tuổi quật ngã lính nhà Đường trong hội đấu vật. Khi làm vua, ông vẫn giữ được khí phách, tinh thần thượng võ.
Hàng năm vào mùa xuân, vua Mai cho các vùng tổ chức thi vật, chọn lấy những đô vật khỏe mạnh, bổ sung cho đội quân tiên phong. Đấu vật từ đó trở thành một tập quán trong các kỳ hội làng, thể hiện tinh thần thượng võ của người dân xứ Nghệ.
Từ đầu giờ chiều 22/2, nhiều người dân, du khách đã lên núi, tìm các vị trí quan sát tốt, ngồi dưới tán cây bụi và bạch đàn để xem các đô vật tranh tài. Ước tính khoảng 2.000 người dự hội vật.
Người chơi có thể đăng ký tự do, trực tiếp, không giới hạn thời gian thi đấu, số lượng. Hàng trăm đô vật trong vào ngoài tỉnh đã về huyện Nam Đàn, tranh tài ở các hạng cân 50-55 kg, 60-65 kg và trên 70 kg.
Theo quy định, trong cuộc đấu, nếu đô vật nào quật ngã, khiến lưng đối thủ chạm sới sẽ giành chiến thắng. Mỗi cuộc đấu diễn ra trong khoảng 3-5 phút, có nhiều cặp ngang tài ngang sức kéo dài hơn 10 phút.
Mỗi khi thấy đô vật đánh một thế hay, trống hội lại thúc lên, hàng nghìn người du khách ngồi xung quanh lại vỗ tay, reo hò náo động cổ vũ.
Kết thúc một cuộc đấu, thành viên ban tổ chức đã đi ra giữa sới, giơ hay tay ra hiệu hạng cân, thông báo người chơi đăng ký cuộc đấu kế tiếp.
Hàng chục cặp đấu đã vào sới thi tài ngay sau khi nhận được yêu cầu của trọng tài. Đô vật có thể mang áo hoặc cởi trần, họ được phân biệt bằng dải vải màu xanh đỏ quấn ngang bụng.
Sau một hồi đua sức nhưng không phân thắng bại, một đô vật ướt đẫm mồ hôi, được thành viên ban tổ chức lại hỗ trợ dùng vải lau quanh người.
Sức nóng lan từ sới lên tận khán đài xung quanh chân núi. Hàng nghìn người dân ngồi san sát, hò hét toát mồ hôi, họ dùng nón, tấm bìa cứng... liên tục quạt cho đỡ nóng.
Gần cuối giờ chiều, người dân, du khách đến mỗi lúc càng đông, lối ra vào sới vật kẹt cứng. Nhiều thanh niên đã mạo hiểm trèo lên công trình cao hơn 3 m, đặt cách sới 5 m để không bị lỡ các cuộc tranh tài của đô vật.
Khi giành chiến thắng, đô vật sẽ được ban tổ chức tặng một chiếc áo. Nhiều người còn được khán giả tặng tiền từ 50.000-100.000 đồng nếu như thi đấu nhiệt tình, cống hiến, có những màn tranh đấu gay cấn.
Khu lăng mộ vua Mai rộng hơn 10.000 m2, hướng ra sông Lam. Đây là nơi an táng thi hài của Mai Hắc Đế. Trong cuộc khởi nghĩa Hoan Châu, thung lũng được chọn làm trung tâm căn cứ địa.
Lăng mộ, đền thờ Mai Hắc Đế ở thị trấn Nam Đàn, cồn Dẻ. Nơi an táng thi hài thân mẫu vua và đền thờ Mai Thánh Mẫu đặt trên cồn Chèn tại xã Nam Thái cùng thuộc quần thể Khu di tích Mai Hắc Đế, đã được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1996.
Dịp này, ngoài đấu vật, lễ hội đền vua Mai còn diễn ra nhiều nghi thức như dâng hương, lễ rước nước, khai quang, yết cáo cùng nhiều trò chơi dân gian như cờ thẻ, chọi gà, đẩy gậy, kéo co, thi đấu bóng chuyền.
Sáng 23/2, sới vật tiếp tục mở, hàng trăm đô vật đang chờ đến lượt tranh tài.
